Life after survival of a cardiac arrest. The brain is the heart of the matter
In Nederland krijgen jaarlijks 16.000 mensen een hartstilstand. Een hartstilstand is een ingrijpende gebeurtenis voor patiënten en hun naasten. Over de gevolgen op lange termijn na een hartstilstand was nog weinig bekend. Drs.(Véronique) Moulaert, revalidatiearts bij Adelante in Hoensbroek en onderzoeker bij de Universiteit van Maastricht, heeft onderzoek gedaan en een proefschrift geschreven met als titel; Life after survival of a cardiac arrest. The brain is the heart of the matter, dat zij op 25 april a.s. zal verdedigen aan de Universiteit van Maastricht.
Een hartstilstand heeft niet alleen gevolgen voor het hart maar ook voor de hersenen. Het onderzoek in dit proefschrift laat zien dat de gevolgen op de hersenen grote impact hebben op de kwaliteit van leven na een hartstilstand. Verder heeft dit onderzoek aangetoond dat de kwaliteit van leven significant verbetert door het aanbieden van een relatief compacte nieuwe nazorginterventie door een gespecialiseerd verpleegkundige.
‘Onzichtbare’ gevolgen Een hartstilstand kan tot hersenletsel leiden. Dit komt doordat er gedurende een hartstilstand geen bloedcirculatie is waardoor de hersenen geen zuurstof meer krijgen. De hersenen kunnen hier niet tegen en daardoor kan hersenletsel ontstaan. Uit het onderzoek is gebleken dat cognitieve stoornissen (problemen in het denken zoals geheugenproblemen en verminderde concentratie) en emotionele problemen (zoals angst en depressie) vaak voorkomen na een hartstilstand. Dit worden ook wel de ‘onzichtbare’ gevolgen genoemd omdat dit gevolgen zijn die je van buiten niet kunt zien. Deze ‘onzichtbare’ gevolgen bleken een grote impact te hebben op de kwaliteit van leven na een hartstilstand.
Een hartstilstand krijg je niet alleen In dit onderzoek is niet alleen gekeken naar de gevolgen voor de patiënt die de hartstilstand heeft gehad, er was ook aandacht voor hun partners en mantelzorgers. Het bleek dat de mantelzorgers vaak last hebben van emotionele problemen (zoals symptomen van angst, depressie en post-traumatische stress) en dat zij zich fors belast voelen.
Betere nazorg nodig De bevindingen dat bij zowel patiënt als partner/ mantelzorger vaak ook op lange termijn nog problemen voorkomen na een hartstilstand was aanleiding om een nieuw nazorgprogramma te ontwikkelen. Dit programma, met de naam ‘Stilstaan en Doorgaan’, is een compacte interventie die gegeven werd door gespecialiseerde verpleegkundige en die startte kort na ontslag uit het ziekenhuis. Zij had enkele gesprekken (meestal 1 of 2) met patiënt en partner. In de interventie stonden vier belangrijke elementen centraal: 1) verschaffen van informatie over de mogelijke gevolgen van een hartstilstand; 2) opsporen van cognitieve en emotionele problemen; 3) promoten van zelfmanagement; en 4) indien nodig, doorverwijzing naar meer gespecialiseerde zorg zoals een uitgebreide revalidatiebehandeling. Echt nieuw aan deze aanpak is de aandacht voor de eventuele gevolgen van het hersenletsel.
Nieuwe aanpak werkt Deze nieuwe aanpak bleek effectief. Patiënten die het nieuwe nazorgtraject kregen hadden 1 jaar na de hartstilstand duidelijk positief effecten: hun emotioneel welzijn verbeterde, mensen kwamen eerder weer aan het werk en ze hadden betere kwaliteit van leven. Dit onderzoek laat daarmee zien dat het belangrijk is om deze nieuwe nazorg aan te bieden aan alle mensen die een hartstilstand overleefd hebben.